Osiąganie sukcesów wychowawczych w naszych czasach nie wymaga rewolucji programowej. Ponadczasowość założeń harcerstwa sprawia, że nie wymagają one uaktualniania.
Niezbędne jest ciągłe rozpoznawanie aktualnych potrzeb naszych wychowanków, tak aby program był potrzebny, atrakcyjny i skuteczny.
Program ZHP, czyli to, czym zajmują się gromady i drużyny, zaraz obok metody harcerskiej stanowi o harcerskości ruchu. Atutem programu ZHP jest różnorodność podejmowanych działań. Jednakże, aby móc mówić to tym, że program jest harcerski musi zmierzać on do realizacji Misji ZHP i w konsekwencji do kształtowania młodych ludzi na wzór wskazany w Podstawach Wychowawczych ZHP.
Aby to osiągnąć, harcerski program powinien być:
- aktualny – nie powinien rekonstruować historii, lecz ją tworzyć,
- atrakcyjny dla młodych ludzi – czyli odpowiadający na ich potrzeby, a nie ulegający przelotnym modom,
- społecznie użyteczny – zaangażowany w życie swojej małej i dużej społeczności, a nie skupiony tylko na sprawach gromady/drużyny,
- przemyślany i zaplanowany – powinien przynosić pozytywne zmiany, a nie być zbiorem przypadkowych działań; stawiane cele powinny być wychowawcze.
Aby wesprzeć praktyczną realizację celów wychowawczych w gromadach i drużynach, 38. Zjazd ZHP wyznaczył następujące kierunki programowe na które należy położyć specjalny nacisk w dzisiejszych czasach:
- HARCERSTWO W RUCHU – wszelka aktywność na świeżym powietrzu – na łonie przyrody, z szacunkiem do natury. Propagowanie zdrowych zachowań, wędrówki, biwakowanie i obozowanie, wspólne przygotowywanie i spożywanie pełnowartościowych posiłków.
- AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA – zespołowe podejmowanie działań (inicjatyw) na rzecz społeczności lokalnej w oparciu o rozpoznanie potrzeb najbliższego środowiska działania gromad i drużyn. Tworzenie projektów mających na celu poprawę jakości funkcjonowania wspólnoty lokalnej.
- CIEKAWOŚĆ ŚWIATA – ciekawość Polski, Europy, świata; ludzi i kultur; przyrody – jej piękna i praw działania. Ciekawość po to, by poznać. Poznać po to, by działać.
- SPRAWNOŚCI NA CAŁE ŻYCIE – rozbudzanie zainteresowań, praktyczna nauka umiejętności przydatnych w życiu, techniki harcerskie wypełniane aktualnymi treściami, specjalności, a także samoorganizacja, pilność i rzetelność w realizowaniu zadań.
- BRATERSTWO – przyjaźń, nauka dialogu i szacunku mimo różnic, nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z ludźmi, sprzeciwianie się przemocy;
- RADOSNY PATRIOTYZM – promowanie Polski w świecie, optymizm i wiara we własne możliwości, postawa obywatelska, radosne przeżywanie świąt państwowych, orientowanie się w osiągnięciach Polaków.
Wszystko to powinno być bezwarunkowo podparte:
- NIEUSTANNYM POWIERZANIEM ODPOWIEDZIALNOŚCI, FUNKCJI, ZADAŃ – samodzielnie i w małej grupie;
- STAWIANIEM WYZWAŃ – zuchowa dzielność, harcerskie i starszoharcerskie harce oraz wędrownicze wyczyny – samodzielnie i w małych grupach;
- DZIAŁANIEM NA WSZYSTKICH PŁASZCZYZNACH – realizując zadania w każdym z wyznaczonych kierunków, należy pamiętać o tym, by rozwijały pod każdym względem – duchowym, emocjonalnym, fizycznym, intelektualnym i społecznym zgodnie z systemem wartości zawartym w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Żadna płaszczyzna wychowania nie może być w harcerstwie celem samym w sobie.